drveni brod

drveni brod, brod izgrađen od drva (drvenih profila i platica) koje određuje dimenzije elemenata i sistem gradnje. Elementi trupa: kobilica (s protukobilicom odn. štitnom kobilicom), pramčana (ravna, kosa ili kliperska) i krmena statva tvore okosnicu broda; rebra (sastavljena od rebrenice i više nastavaka), postavljena poprečno na kobilicu, skupa s okosnicom tvore kostur broda; uzdužno od krme do pramca trup se s unutrašnje strane po liniji palube povezuje podsponjacima i dosponjacima, a pri dnu pasmima (središnje, uzvojno, u većih brodova bočno, nadsredišnje odn. dosredišnje) te provezama (bočna, uzvojna, palubna); poprečno se bokovi trupa redovito na svako drugo rebro preko podsponjaka povezuju sponjama koje vertikalno podupiru upore; uzdužno ih veže podgrednjak (veznica), a uz bokove koljena (vodoravno ili uspravno, drveno ili čelično); na kostur broda postavljaju se platice vanjske oplate (redovito po dodirnom sistemu), njihove se sljubnice i stikovi šupere; između gl. unutrašnjih uzdužnih elemenata uz bokove (podsponjaka, proveza i pasma) postavlja se zaštitna unutrašnja oplata (platice), a pri dnu podnice; paluba se oplaćuje trenicama, a na njezin vanjski rub ugrađuje se sržnica; na izdanke sržnice (štili, stupići) ili na rebrene nastavke postavljaju se platice obodnice; izdanci rebara (iznad palube) s oplatom tvore ogradu koja završava razmom; među palubnim otvorima najvažnija su grotla (pokrivaju se poklopcima). Oplata d. b. može se postaviti na dva načina. Prema dijagonalnom sistemu vanjski su sloj platice postavljene vodoravno po duljini broda, a unutrašnji sloj platice pod kutom 45° prema platicama vanjskog sloja. U srednjih i većih brodova (posebno borbenih čamaca i minolovaca) vanjsku oplatu tvore tri sloja platicâ povezana čavlima i bakrenim otponcima; unutrašnji i srednji sloj postavljeni su pod kutom 45° prema simetrali broda, a vanjski je sloj horizontalan i postavljen kao u dodirnog (glatkog) sistema gradnje oplate. Nepropusnost oplate postiže se šuperenjem vanjskog sloja i postavljanjem lanenog platna namočenog uljanom bojom između oplatnih slojeva. Zbog takvog sistema gradnje brod je čvršći, a zbog smanjenja broja poprečnih rebara lakši. Prema dvostrukom dijagonalnom sistemu i platice vanjskog sloja oplate postavljene su dijagonalno, tj. pod kutom od 45°. Prema dodirnom sistemu platice se postavljaju vodoravno po duljini broda i s rebrima su spojene čavlima; dodir platica po duljini naziva se sljubnica, a dodir glava platica stik. U srednjih i većih brodova vanjsku oplatu tvore tri dokobilične jače platice, tzv. dokobilični voj, platice dna, uzvoja dna i boka (do sržnice broda). Nepropusnost oplate postiže se šuperenjem sljubnica i stikova. Takav sistem oplate naziva se i glatka oplata. Drvo za gradnju broda mora odležati i biti prikladne kvalitete: tvrdo (hrastovina, brestovina, tikovina) ili meko (borovina, arišovina, smrekovina, pičpajnovina). Drveni elementi trupa i njihovi dijelovi međusobno se spajaju (raznim utorima, ključevima, sljubnicama) i pričvršćuju metalnim elementima (bare, čavli, svornjaci, vijci – pocinčani, bakreni ili od žute mjedi) i drvenim svornjacima (žilavo drvo). Brodski trup zaštićuje se bojenjem ili oblaganjem stakloplastičnim slojevima. – D. b. razvio se povećanjem čamca i do razvoja → čeličnog broda (kratkotrajno i kompozitnog broda) u 19. st. bio je prema brodogr. materijalu jedina vrsta broda. Premda čelik ima uglavnom bolja svojstva za velike brodove, i danas se grade manji (do 400 t istisnine) i specijalni tipovi d. b. (npr. lučki, ribar. brodovi i minolovci); d. b. elastičniji je, a do 150 t istisnine lakši i čvršći. U suvremenoj drvenoj brodogradnji nastoje se novim načinima obradbe (npr. lamelarnom gradnjom) poboljšati neka svojstva drva. Najveći izgrađeni poslijeratni d. b. je njem. minolovac Walter von Ledebur; duljina 63 m.