Gvajana

Gvajana, država u si dijelu Južne Amerike s izlazom na Atlantski ocean; 214 696 km²; 779 000 st. (1989): Indijci i Pakistanci (51%), Afrikanci (30%), mješanci, Indijanci, Portugalci i Kinezi; porast st. 1,8% (1980-85). Gl. grad Georgetown (170 000 st., 1985). Službeni jezik engleski, govore se i hindski, urdski te indijanski jezici. Novčana jedinica gvajanski dolar (1 GYD = 100 centi). Društveni bruto-proizvod 465 $/st. (1983). G. se sastoji od obalne nizine (široka do 50 km), središnje ravnice i visokoga Gvajanskog gorja; obala duga 459 km nije razvedena. Gl. rijeke: Essequibo (plovna 74 km), Demerara (plovna 40 km), Berbice, Courantyne. Trop. klima sa dva kišna razdoblja (april–august, novembar–januar); sr. god. temp. oko 27 °C. U poljoprivredi, šumarstvu i ribarstvu zaposleno je oko 25% st., u industriji, rudarstvu i građevinarstvu 23%, a u uslužnim djelatnostima 52% st. Uzgaja se šećerna trska, riža, kava, manioka, agrumi, banana, kokosova palma i dr. trop. voće. Šumarstvo (1983): 0,2 mil. m³ skupocjenoga tvrdog drva. Stočarstvo (1984): najviše goveda (0,3 mil.). Ribarstvo (1983): 28 000 t mor. organizama. Ležišta boksita, zlata, dijamanata, manganske rude. Prehr. (šećerane, destilerije ruma, mlinovi), duhanska i drvna industrija; obojena metalurgija (aluminij). Gl. izvozni proizvodi: šećer (36%), boksit (34%), riža (8%). Vrijednost izvoza: oko 190 mil. $ (SAD 23%, V. Britanija 22%, Venezuela 17%, Kanada 6%, Trinidad i Tobago 6%, SR Njemačka 5%). Vrijednost uvoza: oko 250 mil. $ (Trinidad i Tobago 34%, SAD 24%, V. Britanija 9%, Barbados 7%). Prometna mreža: 127 km željezničke pruge, 5513 km ceste (asfaltirano 9%) i 5900 km unutrašnjih plovnih putova. Međunar. aerodrom (Timebri) udaljen 42 km od gl. grada. Gl. luke: Georgetown i New Amsterdam. Ukupan lučki promet (1984): 3,3 mil. t tereta; ukrcaj 2,4 mil. t, iskrcaj 0,9 mil. t. tereta. Trgovačka flota (1986): 103 broda (veća od 100 brt) s ukupno 22 731 brt ili 64 329 m³; struktura: 1 tanker za naftu (125 brt), 33 broda za opći teret (9947 brt), 1 brod za preradbu ribe (100 brt), 49 ribar. brodova (5240 brt), 13 FP-brodova (5187 brt), 5 tegljača (632 brt) i 1 jaružalo (1500 brt). Ratna mornarica ima oko 150 ljudi; flota (1986): 5 top., 1 p. br., 11 p. č. i 1 des. plovilo; u sastavu RM je 1 av. za patrolnu službu; baza Georgetown. – Gvinejske obale otkrili su 1499. Španjolci. Od 1580. naseljuju se Holanđani, u prvoj pol. 17. st. Francuzi (Cayenne), a zatim Englezi. Područje današnje G. postalo je 1796. posjed V. Britanije. Nakon mirovnih ugovora u Londonu i Parizu (1814-15) razgraničeni su brit. i niz. posjedi; od 1831. krunska kolonija Britanska Gvajana. Punu autonomiju dobila je 1961, nezavisnost 1966, kada je i nazvana današnjim imenom; 1970. proglašena je republikom. Čl. Pokreta nesvrstanih zemalja.